ONET.PL napisał(a):Paradoks króla popu

Był niekwestionowanym królem popu. Był też jednym z największych dziwaków, jacy pojawili się na scenie muzycznej. Przez blisko 45 lat kariery, przeistoczył się z radosnego, czarnoskórego chłopca, w uciekającego przed ludźmi, z twarzą zakrytą maseczkami i ciemnymi okularami, nienaturalnie białego i wychudzonego mężczyznę.

Na temat zmiany koloru skóry Jacksona napisano niezliczone ilości artykułów, wypowiadali się lekarze, fani, ale najmniej powiedział sam Michael. Sugerowano, że tak jasny kolor uzyskał dzięki stosowaniu silnych środków chemicznych, że przeszczepił sobie skórę, a tylko nieliczni zwracali uwagę na przyczyny zdrowotne. I choć przez lata zarzucano mu, że obsesja uwolnienia się od brzemienia nadzwyczajnie wymagającego ojca, doprowadziła do wielu operacji plastycznych i wybielenia skóry, nigdy oficjalnie nie przyznał się do tak poważnych ingerencji we własny organizm. Dlatego też, odpowiedź na pytanie „jak to możliwe, że ktoś, kto urodził się z czarnym kolorem skóry, mógł przeistoczyć się w śnieżnobiałego mężczyznę” pozostanie bez jednoznacznej odpowiedzi. Wiele wskazuje jednak na przyznanie racji tym, którzy uważają, że Jackson cierpiał na chorobę zwaną vitiligo.

Z medycznego punktu widzenia to choroba, z którą da się żyć. W aspekcie psychologicznym i socjologicznym jest to życie bardzo trudne. Gdy spojrzymy na jego osobę przez pryzmat tej dolegliwości, łatwo dojrzymy, że większość dziwactw było tak naprawdę sposobem na walkę z vitiligo.

Choroba skóry zwana bielactwem (albinizm) spowodowana jest genetycznie uwarunkowanym obniżeniem wytwarzania barwnika skóry, czyli melaniny. W dermatologii wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje bielactwa: wrodzone oraz nabyte.

Bielactwo wrodzone w zależności od typu dziedziczenia może ujawniać się w różny sposób. Skrajnym przypadkiem, jest bielactwo całkowite. Aby cecha bielactwa ujawniła się w pełni u dziecka, musi ono odziedziczyć zarówno od matki, jak i od ojca po jednym genie odpowiedzialnym za powstawanie choroby. Dużo częściej w medycynie odnotowuje się przypadki bielactwa nabytego (vitiligo). Występuje ono u 1 proc. populacji. Choroba ta może dotknąć bez wyjątku mężczyzn, kobiety i dzieci. Ujawnia się i rozwija niezależnie od wieku i koloru skóry chorego. W przypadku Michaela pierwsze objawy pojawiły się w połowie lat 80-tych.

O tym, że jest chory wspomniał publicznie tylko raz i to między słowami. W udzielonym w 1993 roku wywiadzie dla Oprah Winfrey, przyznał: „Mam chorobę skóry, która powoduje depigmentyzację, to coś, z czym nie wygram. Przykro mi jednak, że ludzie sugerują, że zmiana koloru wynika z faktu, że nie chcę być tym, kim się urodziłem. Choroba jest w mojej rodzinie, od strony ojca. Nie opowiem jednak dokładnie o jej medycznych aspektach, bo to coś bardzo prywatnego dla mnie”. Słowa Michaela potwierdził jego dermatolog, dr Arnold Klein, który przyznał, że chorobę zdiagnozowano w 1986 roku. Podobne wyznania padły z ust rodziny piosenkarza.

Słowo vitiligo pochodzi z łaciny i oznacza białą plamę. I właśnie białe plamy, o wyrazistych konturach, pojawiające się najczęściej na twarzy, stopach, rękach, stawach i częściach intymnych ciała, są cechami charakteryzującymi to przewlekłe schorzenie. Gdy przyjrzymy się dokładnie licznym zdjęciom i nagraniom telewizyjnym z lat 80-tych i 90-tych, łatwo zobaczymy, że skóra Michaela nigdy nie miała jednolitego koloru. Gdy była jeszcze ciemniejsza, pojawiały się na niej jaśniejsze plamy, gdy stopniowo jaśniała, choć maskował zmiany ubraniem, ciemne pozostałości również dało się zauważyć.

Według znanego amerykańskiego prezentera telewizyjnego, który również cierpi na vitiligo Lee Thomasa, słynna srebrna rękawiczka, którą znamy z okresu „Thrillera” była w rzeczywistości jedną z pierwszych prób maskowania choroby. Lee, który w przeciwieństwie do Michaela, stał się oficjalną ikoną walki z tą chorobą (opowiadał o niej wielokrotnie w wielu programach telewizyjnych, pokazał nawet jak za pomocą specjalnych fluidów maluje się, aby wciąż pozostać czarnoskórym mężczyzną) tłumaczy, że również u niego choroba rozwinęła się najpierw na rękach.

Nieznana jest jednoznaczna przyczyna wystąpienia choroby. Przypuszcza się, że za przewlekle postępujący rozpad komórek barwnikowych skóry są odpowiedzialne zarówno czynniki genetyczne, gdyż w 30 proc. przypadków bielactwo występuje rodzinnie, jak również zjawiska autoimmunologiczne, które miałyby polegać na wytwarzaniu przeciwciał niszczących melanocyty. Niemałą rolę odgrywa związek choroby z układem nerwowym. U części pacjentów zmiany pojawiają się po silnych wstrząsach psychicznych i nerwowych. Michael przyznał w wywiadzie dla Oprah, że choroba występuje w jego rodzinie od strony ojca. Zważywszy na fakt, że dzieciństwo Jacko obfitowało w wiele sytuacji stresogennych (wyczerpujące trasy koncertowe, niezliczone próby, występy telewizyjne), również drugie źródło choroby można uznać za przypuszczalne.

Depigmentacja może być mniej lub bardziej nasilona, a obszar pozbawiony pigmentu różnej wielkości. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do odbarwienia skóry całego ciała. Czasami plamy utrzymują się niezmienione przez kilka lat, w części przypadków dochodzi do samoistnego ponownego zabarwienia plam bielaczych. Tak też było w przypadku Michaela. Trudno sobie wyobrazić, że byłby w stanie wybielić sobie chemicznie całe ciało, organizm nie wytrzymałby wielu lat stosowania tak silnych środków. Na wielu zdjęciach już z lat 90-tych widać drobne ciemne plamy, które świadczą o wciąż postępujących zmianach chorobowych.

Ostatnie lata życia, jeśli tylko pojawiał się publicznie, spędził z nieodłącznym parasolem, maseczką na twarzy i szczelnie zakrywającymi oczy ciemnymi okularami. Kolejny objaw dziwactwa, w rzeczywistości był męczącą koniecznością, najpoważniejszym bowiem problemem, z jakim borykają się osoby dotknięte bielactwem, jest wybitna nadwrażliwość na światło słoneczne. Skóra pozbawiona melaniny, która stanowi jeden z ważniejszych mechanizmów ochrony skóry przed szkodliwym działaniem słońca, jest wyjątkowo narażona na oparzenia. We wspominanym wyżej wywiadzie przyznał, że cierpi także na toczeń rumieniowaty, który oprócz zaburzeń w układzie odporności skutkuje również nadwrażliwością na światło słoneczne. A skóra króla popu była wręcz nienaturalnie jasna.

Leczenie bielactwa jest bardzo zróżnicowane i jest dobieranie indywidualnie dla każdego pacjenta. Jak dotąd, jednak żaden sposób postępowania nie przynosi zadowalających i pozwalających na całkowite wyleczenie rozwiązań. Dostępne możliwości to: fototerapia, kortykosteroidoterapia ogólna lub miejscowa, przeszczepy melanocytów lub skóry.

Często stosuje się maskowanie zmian kosmetykami. Nakładanie specjalnych podkładów lub kremów brązujących na strefy pozbawione pigmentu pozwala ukryć zmiany. Jackson wybrał tuszowanie swojej przypadłości, najpierw maskując jasne plamy ciemnym fluidem, potem, gdy jasny kolor zaczął przeważać nad ciemnym, jedynym sposobem na ujednolicenie barwy skóry stało się pokrycie pozostałych, ciemnych elementów, jasnym makijażem. Współpracujący z królem popu wielokrotnie wspominali, że na jego ubraniach scenicznych (zwykle szczelnie zakrywających ciało piosenkarza) widać było ciemne plamy. Jak opowiada jego wieloletnia makijażystka Karen Faye, latami próbowali ukryć przed światem, że skóra Michaela nie ma jednolitego koloru, dopiero gdy wywiadzie dla Oprah przyznał, że „nie chce być biały, to choroba go do tego zmusiła”, zaczęli używać make-up na całe ciało.

Chorobą można także wytłumaczyć liczne operacje plastyczne, jakim poddał się w latach 90-tych. Jeśli depigmentyzacja objęła całe ciało, trudno się dziwić chęci upodobnienia się do rasy kaukaskiej. Ci, którzy zarzucali mu stosowanie damskiego makijażu, zapewne nie wiedzieli, że bielactwo dotyczy także owłosienia – malowanie brwi, farbowanie włosów nie było niczym niezwykłym, podobnie jak podkreślanie nienaturalnie białych ust czerwoną szminką.

Dlaczego Michael nigdy więcej nie wspomniał o swojej przypadłości? Prawdopodobnie przyczyną był strach przed ostracyzmem społecznym. Bo o ile u przedstawicieli rasy białej plamy bielacze stają się widoczne głównie latem, po długotrwałym przebywaniu na słońcu, tak dla czarnoskórych vitiligo stanowi ogromny problem estetyczny. Z psychologicznego i socjologicznego punktu widzenia chorzy na bielactwo płacą wysoką cenę, często w postaci całkowitej izolacji od społeczeństwa.

Może dlatego Jackson milczał. A gdy już napomknął o tym, że jest chory, zarzuty o kłamstwo i absurdalne pomysły o sztucznym wybielaniu tylko się nasiliły. Trudno się więc dziwić, że więcej o chorobie nie wspominał, być może życie z etykietką dziwaka było paradoksalnie prostsze.

Bo król popu był swoistym kulturowym paradoksem – choć jego korzenie wywodziły się z czarnej muzyki, a jedne z większych sukcesów święcił już jako człowiek o rysach kaukaskich, jego publiczność nigdy nie była podzielona. Fani wciąż gotowi są bronić jego dobrego imienia. I mimo, iż nie jest oficjalną ikoną walki z bielactwem, ilość for internetowych, gdzie toczą się dyskusje z Michaelem jako przykładem, jak należy żyć z tą przypadłością, wciąż rośnie. Gdy odszedł, pojawiły się wpisy „był jednym z nas”.

Magdalena Folta i Agnieszka Jakubiak